• อินเดียกำลังจัดเทศกาลกุมภเมลา ซึ่งเป็นงานรวมตัวทางศาสนาขนาดใหญ่ที่สุดของมนุษยชาติ ซึ่งคาดว่าจะมีผู้มาเยือนถึง 400 ล้านคนตลอดระยะเวลาจัดงาน
  
• กุมภเมลาเป็นเทศกาลที่หยั่งรากลึกในเทวตำนานของศาสนาฮินดู มีศูนย์กลางอยู่บนความเชื่อในเรื่องพลังชำระล้างของแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์ ผู้ที่ลงไปอาบน้ำจะได้รับการชำระบาป
  
• สำหรับชาวฮินดูจำนวนมาก กุมภเมลา เป็นประสบการณ์ครั้งหนึ่งในชีวิต มอบโอกาสให้พวกเขายืนยันศรัทธาของตัวเอง และเชื่อว่าทำให้พวกเขาเข้าใกล้การหลุดพ้นมากขึ้น
  

เมื่อวันพุธ (29 ม.ค.) เกิดข่าวเศร้าสลด เมื่อผู้คนจำนวนมหาศาลที่แห่แหนไปร่วมงานเทศกาลกุมภเมลาในประเทศอินเดีย เบียดเสียดและเหยียบกันขณะพยายามลงไปอาบน้ำในแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์ จนทำให้มีผู้เสียชีวิตแล้วถึง 30 ศพ บาดเจ็บอีก 60 ราย

นี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่มีผู้เสียชีวิตในเทศกาลกุมภเมลา แต่ประชาชนชาวฮินดูผู้ศรัทธาจำนวนมากก็ยังเดินทางมาร่วมงานนี้ จนได้ชื่อว่าเป็นการรวมตัวอย่างสงบที่มีขนาดใหญ่ที่สุดของมนุษยชาติ และในครั้งนี้ก็คาดว่าจะมีคนเดินทางมามากถึง 400 ล้านคนตลอดระยะเวลาจัดงาน

เทศกาลกุมภเมลามีความสำคัญอย่างไร เหตุใดจึงสามารถดึงดูดผู้แสวงบุญมากกว่าร้อยล้านคนให้มารวมตัวกันได้?

กุมภเมลาคืออะไร?

กุมภเมลาคืองานรวมตัวทางศาสนาที่ดึงดูดผู้แสวงบุญชาวฮินดูจากทุกสารทิศทั้งในอินเดียและทั่วโลกให้มารวมตัวกัน เป็นเทศกาลที่หยั่งรากลึกในเทวตำนานของศาสนาฮินดู มีศูนย์กลางอยู่บนความเชื่อในเรื่องพลังชำระล้างของแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์ ผู้แสวงบุญจะอาบน้ำในแม่น้ำนั้น โดยเชื่อว่าเป็นการชำระบาปและนำพวกเขาเข้าใกล้การหลุดพ้นทางจิตวิญญาณมากขึ้น

ทั้งนี้ คำว่า “กุมภเมลา” มีความหมายว่า “เทศกาลคนโทน้ำ” ในภาษาสันสกฤต โดยคำว่า “กุมภะ” หมายถึง ไห หรือ คนโท สำหรับเก็บน้ำทิพย์แห่งความเป็นอมตะ ในเทวตำนานของชาวฮินดู ขณะที่ “เมลา” หมายความว่า เทศกาล หรือ การรวมตัว

การจัดงานจะผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกันไปใน 4 สถานที่ได้แก่ เมืองประยาคราช (ชื่อเดิมคือ อัลลาฮาบัด), เมืองฮาริดวาร์, เมืองนาสิก และเมืองอุชเชน ซึ่งแต่ละแห่งจะมีความเกี่ยวพันกับแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์ทั้ง 3 สายของอินเดียคือ แม่น้ำคงคา, แม่น้ำโคทาวรี และแม่น้ำชิปรา

เทศกาลกุมภเมลาแบบ “เต็มกุมภะ” จะจัดขึ้นทุกๆ 12 ปี ในทั้ง 4 เมือง ซึ่งตามตำนานระบุว่า เป็นสถานที่ที่น้ำทิพย์แห่งความเป็นอมตะ 4 หยดตกลงไป นอกจากนั้นยังมีการจัดเทศกาลแบบ “ครึ่งกุมภะ” ขึ้นกลางทาง ระหว่างงานเทศกาลแบบเต็มกุมภะ 2 ครั้งด้วย

แต่เจ้าหน้าที่ของอินเดียประกาศวันงานเทศกาลในปี 2568 นี้ คือมหากุมภเมลา หรือ “กุมภะใหญ่” ซึ่งจะเกิดขึ้นเพียง 1 ครั้งในทุกๆ 144 ปี ทำให้งานนี้ยิ่งทวีความสำคัญขึ้นไปอีก

ทำไมคนมหาศาลมารวมตัวที่งานกุมภเมลา?

เทศกาลกุมภเมลาดึงดูดคนทุกรูปแบบให้มารวมตัวกัน ตั้งแต่ นาคสาธุ หรือนักพรตของศาสนาฮินดู ไปจนถึงบุคคลทั่วไป, สมาชิกครอบครัว และผู้มาเยือนจากต่างประเทศ โดยไม่จำกัดเพียงผู้นับถือศาสนาฮินดูเท่านั้น แต่ผู้นับถือความเชื่ออื่นก็เดินทางมาร่วมงานเป็นจำนวนมากด้วยความอยากรู้ในวัฒนธรรมอื่นๆ

กุมภเมลาคือโอกาสที่ผู้ร่วมงานจะมาแสวงหาการเริ่มต้นใหม่และการปลดปล่อยทางจิตวิญญาณ โดยมีความเชื่อว่าการได้อาบน้ำในแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์ระหว่างงานเทศกาล จะเป็นการชดเชยให้กับความผิดบาปในอดีต, ปลดปล่อยผู้ร่วมงานจากการเวียนว่ายตายเกิด และพาพวกเขาเข้าใกล้กับ “โมกษะ” หรือ “การหลุดพ้น” มากขึ้น

สำหรับชาวฮินดูจำนวนมาก กุมภเมลา เป็นประสบการณ์ครั้งหนึ่งในชีวิต มอบโอกาสให้พวกเขายืนยันศรัทธาของตัวเอง, เชื่อมโยงกับคนอื่น และได้ดื่มด่ำไปกับประเพณีทางจิตวิญญาณของศาสนาฮินดู

เกิดอะไรขึ้นบ้างในงานกุมภเมลา?

เทศกาลกุมภเมลาแต่ละครั้งมักจะยาวประมาณ 45 วัน โดยในปี 2568 นี้ งานเริ่มตั้งแต่ 13 ม.ค. ยาวไปจนถึงวันที่ 26 ก.พ. โดยจะจบลงด้วยวันอาบน้ำครั้งสุดท้ายที่เรียกว่า “ศหิสนาน” หรือ “การอาบน้ำของกษัตริย์”

งานเทศกาลนี้เป็นการผสมผสานกันระหว่างพิธีกรรมทางศาสนากับกิจกรรมทางวัฒนธรรม โดยพิธีกรรมที่สำคัญที่สุดคือ ศหิสนาน ซึ่งเหล่าสาธุ รวมถึงนาคสาธุ หรือนักบวชฮินดูที่เปลือยกาย ไว้ผมยาวจนรุงรัง และทาตัวเองด้วยเถ้าถ่าน จะเป็นผู้นำพิธีกรรมอาบน้ำชำระกาย

นอกจากการอาบน้ำในแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์แล้ว กุมภเมลายังมีกิจกรรมอื่นๆ เช่น การสนทนาทางจิตวิญญาณ, กระบวนการทางศาสนาต่างๆ และการแสดงทางวัฒนธรรม โดยผู้จัดงานเตรียมเต็นท์ที่พักชั่วคราวไว้ให้ผู้มาร่วมงานมากกว่า 160,000 หลัง มีการจัดสรรเจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยกว่า 40,000 นาย และเจ้าหน้าที่ด้านสุขอนามัยอีก 15,000 นาย คอยดูแลตลอดงาน

คาดมีผู้ร่วมงานทะลุ 400 ล้านคน

กุมภเมลาเป็นงานเทศกาลทางศาสนาขนาดใหญ่ที่สุดอย่างไม่มีข้อโต้แย้ง และจำนวนผู้เข้าร่วมงานก็มากมายมหาศาลทุกครั้ง ในงานมหากุมภเมลาที่เมืองประยาคราชในปีนี้โดดเด่นกว่าครั้งก่อนๆ โดยคาดว่าจะมีผู้มาร่วมงานมากกว่า 400 ล้านคนตลอดระยะเวลาจัดงาน 45 วัน

ผู้มาเยือนดังกล่าวจะไปรวมตัวกันตรงบริเวณที่เรียกว่า “สังฆัม” (Sangham) ซึ่งเป็นจุดบรรจบของแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์สามสายหรือจุฬาตรีคูณ ได้แก่แม่น้ำคงคา, แม่น้ำยมุนา และแม่น้ำสรัสวตี และกระจายตัวกันตามตลิ่งแม่น้ำเป็นระยะไกลถึง 1 กม.

เจ้าหน้าที่อินเดียต้องใช้หลากหลายวิธีการนับจำนวนผู้ร่วมงาน แต่พวกเขายอมรับว่า อาจมีการนับซ้ำบ้าง โดยเฉพาะผู้แสวงบุญระยะยาวจำนวนประมาณ 1 ล้านคน ที่อาจมาร่วมงานมากกว่า 1 ครั้ง พวกเขายังใช้กล้องวงจรปิดกับโดรนติดตามความหนาแน่นของฝูงชนตลอดเวลา และมีการนับจำนวนที่ทางออกด้วย

ผู้เขียน : ทิตชนม์ สว่างศรี
ที่มา : bbc , cnn

ข้อมูล / ภาพ : thairath