ในค่ำคืนที่กรุงพนมเปญอวลไปด้วยกลิ่นฝนแรกของฤดู รัฐบาลกัมพูชากำลังขับเคลื่อนโครงการที่ทะเยอทะยานที่สุดในรอบหลายทศวรรษ คลองฟูนันเตโช เส้นทางน้ำยาว 180 กิโลเมตร ที่เชื่อมแม่น้ำบาสักกับอ่าวไทยผ่านลุ่มน้ำของผู้คนมากกว่าสิบล้านชีวิต โครงการที่กัมพูชาขนานนามว่าเป็น “ทางเลือกใหม่” ในการลดการพึ่งพาท่าเรือเวียดนาม และยืนหยัดอย่างมั่นคงในระบบการค้าทางทะเลของภูมิภาค

แต่เบื้องหลังความหวังของประเทศเล็กๆ ที่โหยหาอธิปไตยทางเศรษฐกิจ กลับเป็นคลื่นใต้น้ำที่กำลังถาโถมอย่างเงียบงัน เวียดนาม ซึ่งอยู่ปลายน้ำของแม่น้ำโขง ยืนมองด้วยความวิตก การเบี่ยงเบนกระแสน้ำ การลดทอนของตะกอน และความเสี่ยงจากน้ำเค็มที่รุกล้ำเข้าไปในพื้นที่เพาะปลูกของสามเหลี่ยมปากแม่น้ำโขง ไม่ใช่เพียงคำเตือนของนักวิชาการ แต่คือข้อเท็จจริงที่ผู้คนที่นั่นต้องเผชิญอยู่ทุกวัน ความเปราะบางของระบบนิเวศที่พึ่งพาแม่น้ำสายนี้อาจไม่สามารถรองรับผลกระทบที่ไม่มีใครประเมินได้ครบถ้วน

จีน ผู้ถือหุ้น 49% ในโครงการแห่งนี้ ยังไม่ให้คำมั่นชัดเจนถึงการสนับสนุนทางการเงินทั้งหมด มีเพียงความเงียบจากปักกิ่ง แต่เสียงในภูมิภาคกลับดังก้องขึ้นเรื่อยๆ บางคนตั้งคำถามว่า คลองนี้เป็นโครงการพัฒนาเศรษฐกิจ หรือสะพานเชื่อมยุทธศาสตร์จีนเข้าสู่อ่าวไทยกันแน่

คณะกรรมาธิการแม่น้ำโขง (MRC) ที่มีหน้าที่ดูแลความยั่งยืนของลุ่มน้ำสายชีวิตแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ได้แสดงความกังวลและขอให้กัมพูชาดำเนินการประเมินผลกระทบข้ามพรมแดนอย่างเป็นทางการ แต่เสียงเรียกร้องนั้นยังไม่ถูกตอบกลับอย่างโปร่งใส บางคนว่าเพราะเป็นเรื่อง “ภายในประเทศ” แต่หลายคนรู้ดีว่าแม่น้ำไม่มีพรมแดน และชะตากรรมของผู้คนปลายน้ำในเวียดนามหรือแม้แต่ไทย ก็อาจผูกติดอยู่กับคลองที่กำลังขุดขึ้นในกัมพูชา

นี่ไม่ใช่เรื่องของคลองธรรมดา หากแต่คือจุดตัดของอธิปไตยทางเศรษฐกิจ พรมแดนของภูมิรัฐศาสตร์ และสิ่งแวดล้อมที่มิอาจเรียกคืน หากวันหนึ่งแม่น้ำโขงต้องเปลี่ยนเส้นทางเพราะเราไม่ฟังเสียงของกันและกัน

ข้อมูล : workpointtoday