ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยชัดเรื่องการร่างรัฐธรรมนูญ

วันที่ 10 กันยายน 2568 ศาลรัฐธรรมนูญมีคำวินิจฉัยสำคัญต่อการยื่นคำร้องของรัฐสภาเมื่อ 17 มีนาคม 2568 เกี่ยวกับอำนาจในการริเริ่มร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ และจำนวนครั้งที่ต้องทำประชามติ ศาลเสียงข้างมากชี้ว่ารัฐสภามีอำนาจเต็มในการริเริ่ม พร้อมยืนยันว่าการทำประชามติ 2 ครั้งก็เพียงพอ ไม่จำเป็นต้องทำถึง 3 ครั้งตามที่เคยมีข้อถกเถียงมาก่อน

รัฐสภามีอำนาจริเริ่มเขียนรัฐธรรมนูญ

ตุลาการเสียงข้างมาก 5 ต่อ 2 เห็นพ้องว่ารัฐสภามีอำนาจโดยชอบในการริเริ่มกระบวนการจัดทำรัฐธรรมนูญใหม่ คำวินิจฉัยนี้ถือเป็นการตอกย้ำสถานะของรัฐสภาในฐานะผู้ใช้อำนาจนิติบัญญัติที่สามารถกำหนดทิศทางการปฏิรูปการเมืองได้โดยตรง

การยืนยันอำนาจดังกล่าวช่วยสร้างความชัดเจนในกระบวนการเปลี่ยนผ่านทางการเมือง ลดข้อโต้แย้งในสังคมที่ก่อนหน้านี้มีการตั้งคำถามว่ารัฐสภาจะก้าวก่ายอำนาจอธิปไตยของประชาชนหรือไม่

ทำประชามติ 2 ครั้งก็เพียงพอ

ในประเด็นว่าต้องทำประชามติกี่ครั้ง ศาลรัฐธรรมนูญเสียงข้างมาก 6 ต่อ 1 เห็นว่าการทำประชามติ 2 ครั้งก็เพียงพอ โดยประชามติครั้งแรกสามารถรวมการถาม 2 คำถามไว้ในคราวเดียว ได้แก่ ประชาชนเห็นควรให้มีรัฐธรรมนูญฉบับใหม่หรือไม่ และเห็นชอบกับวิธีการจัดทำหรือไม่

จากนั้นจึงทำประชามติครั้งที่ 2 เพื่อให้ประชาชนตัดสินใจว่าจะเห็นชอบหรือไม่กับร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ที่ผ่านกระบวนการยกร่างเสร็จสมบูรณ์ ถือเป็นการลดความซ้ำซ้อนและทำให้กระบวนการเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

คำวินิจฉัยสะท้อนแนวทางปฏิรูปการเมือง

คำวินิจฉัยของศาลในวันนี้ถือเป็นการสร้างบรรทัดฐานใหม่ที่สำคัญ เพราะไม่เพียงกำหนดอำนาจของรัฐสภาในการริเริ่มเท่านั้น แต่ยังวางแนวทางให้กระบวนการจัดทำรัฐธรรมนูญเดินหน้าได้เร็วขึ้น โดยไม่ต้องเสียเวลาไปกับการจัดประชามติเพิ่มเติมที่อาจสร้างความล่าช้า

แนวทางนี้ยังสะท้อนถึงความพยายามของศาลรัฐธรรมนูญในการหาสมดุลระหว่างการใช้อำนาจของรัฐสภาและสิทธิของประชาชนในการมีส่วนร่วมในกระบวนการเปลี่ยนแปลงกติกาการเมืองของประเทศ