ผู้สื่อข่าวประจำทำเนียบรัฐบาลมีมติเอกฉันท์งดตั้งฉายา “รัฐบาลอนุทิน” รวมถึงฉายานายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีประจำปี 2568 หลัง นายอนุทิน ชาญวีรกูล นายกรัฐมนตรี ประกาศยุบสภาผู้แทนราษฎร ส่งผลให้คณะรัฐมนตรีอยู่ในสถานะรัฐบาลรักษาการ โดยเห็นว่าการตั้งฉายาในช่วงเปลี่ยนผ่านอำนาจอาจขัดต่อหลักธรรมเนียมปฏิบัติที่ยึดถือมาอย่างยาวนาน และอาจถูกนำไปขยายผลทางการเมืองในช่วงเตรียมการเลือกตั้ง ซึ่งเสี่ยงต่อการสร้างความได้เปรียบเสียเปรียบหรือความขัดแย้งในสังคม

งดตั้งฉายาเพราะสถานะ “รัฐบาลรักษาการ” หลังยุบสภา

ผู้สื่อข่าวประจำทำเนียบรัฐบาลออกแถลงการณ์ชี้แจงว่า ธรรมเนียมการตั้งฉายารัฐบาล นายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีในช่วงปลายปี มีวัตถุประสงค์เพื่อสะท้อนภาพรวมการทำงานของฝ่ายบริหารตลอดหนึ่งปีที่ผ่านมา ไม่ใช่เพื่อสร้างคุณค่าเชิงสัญลักษณ์ทางการเมืองหรือการสื่อสารเชิงหาเสียง

อย่างไรก็ตาม ภายหลังการประกาศยุบสภา คณะรัฐมนตรีเข้าสู่สถานะรัฐบาลรักษาการ ซึ่งมีอำนาจหน้าที่จำกัดตามรัฐธรรมนูญ การตั้งฉายาในช่วงเวลาดังกล่าวอาจถูกตีความว่าเป็นการมอบ “อภิสิทธิ์ทางการเมือง” ให้รัฐบาลที่กำลังหมดวาระ มากกว่าการสะท้อนผลงานตามข้อเท็จจริง

ยึดหลักไม่สร้างอภิสิทธิ์หรือความได้เปรียบก่อนเลือกตั้ง

แถลงการณ์ระบุเพิ่มเติมว่า ผู้สื่อข่าวได้พิจารณาตามแนวปฏิบัติที่สืบทอดกันมา โดยเฉพาะหลักการหลีกเลี่ยงการกระทำใด ๆ ที่อาจถูกนำไปใช้เป็นเครื่องมือทางการเมืองในช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อของอำนาจรัฐ ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่สังคมอ่อนไหวต่อประเด็นความเป็นธรรมและความเสมอภาค

หากมีการตั้งฉายารัฐบาล นายกรัฐมนตรี หรือรัฐมนตรีในช่วงรัฐบาลรักษาการ อาจทำให้เกิดการเชื่อมโยงเชิงสัญลักษณ์ที่สร้างความได้เปรียบแก่ฝ่ายหนึ่งฝ่ายใด อันขัดกับบทบาทของสื่อประจำทำเนียบรัฐบาลที่ต้องวางตัวเป็นกลาง และไม่เอื้อให้เกิดอภิสิทธิ์ทางการเมืองโดยปริยาย

ยกตัวอย่างอดีต งดตั้งฉายาในช่วงเปลี่ยนผ่านอำนาจ

ผู้สื่อข่าวประจำทำเนียบรัฐบาลยังยกตัวอย่างกรณีในอดีตที่เคยงดตั้งฉายารัฐบาล นายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีประจำปี เพื่อยืนยันถึงความต่อเนื่องของหลักปฏิบัติดังกล่าว ไม่ใช่การตัดสินใจเฉพาะกรณีปัจจุบัน

ในช่วงปี 2551 ซึ่งเป็นช่วงเปลี่ยนผ่านทางการเมืองอย่างต่อเนื่อง มีการเปลี่ยนรัฐบาลหลายครั้ง ตั้งแต่รัฐบาล นายสมัคร สุนทรเวช, นายสมชาย วงศ์สวัสดิ์ จนถึงรัฐบาล นายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ ผู้สื่อข่าวประจำทำเนียบรัฐบาลได้งดตั้งฉายา เนื่องจากรัฐบาลแต่ละชุดทำงานไม่ครบปี และอยู่ท่ามกลางบริบทความขัดแย้งทางการเมืองสูง ซึ่งหากมีการตั้งฉายาอาจถูกมองว่าเป็นการเลือกข้างหรือมอบความชอบธรรมเชิงสัญลักษณ์ให้ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง

หลักการเดียวกับกรณีรัฐประหารและสถานการณ์ไม่ปกติ

นอกจากนี้ ยังมีกรณีรัฐบาลที่มาจากการรัฐประหาร เช่น รัฐบาล พล.อ.สุรยุทธ์ จุลานนท์ ในช่วงปี 2549-2550 และรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ในปี 2557 รวมถึงปี 2561 ที่สถานการณ์บ้านเมืองยังไม่เป็นปกติ ซึ่งผู้สื่อข่าวประจำทำเนียบรัฐบาลต่างงดตั้งฉายา ด้วยเหตุผลเดียวกัน คือไม่ต้องการสร้างความชอบธรรม หรืออภิสิทธิ์เชิงสัญลักษณ์ให้กับอำนาจรัฐในภาวะพิเศษ

หลักปฏิบัติดังกล่าวสะท้อนจุดยืนว่าสื่อประจำทำเนียบรัฐบาลต้องระมัดระวังบทบาทของตนเองในช่วงที่โครงสร้างอำนาจทางการเมืองยังไม่กลับสู่ภาวะปกติเต็มรูปแบบ

คาดตั้งฉายาอีกครั้งหลังมีรัฐบาลใหม่ปี 2569

ผู้สื่อข่าวประจำทำเนียบรัฐบาลระบุด้วยว่า ภายหลังการเลือกตั้งทั่วไป และมีรัฐบาลที่มาจากกระบวนการประชาธิปไตยอย่างสมบูรณ์ในปี 2569 ธรรมเนียมการตั้งฉายารัฐบาล นายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีประจำปี จะกลับมาดำเนินการอีกครั้ง เพื่อสะท้อนการทำงานของฝ่ายบริหารตามปกติ